“Hoorde je dat? Jan van Zanen, net klaar met het fotomoment op de Turfmarkt, in Den Haag, baant zich een weg door de menigte op weg naar het stadhuis. “In dat korte stukje dat we net liepen, hoorde ik al vier verschillende talen. Mooi voor het interview.”

De in Edam-Volendam opgegroeide VVD-bestuurder (63) komt al jaren in Den Haag. Hij bracht er zijn diensttijd door, hij werkte jarenlang bij een landelijke werkgeversvereniging in Rijswijk, zijn schoonfamilie woonde in Den Haag en ook als voorzitter van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten was hij geregeld te vinden in het centrum. Den Haag dacht hij dus wel te kennen. Toch valt het hem, nu hij – sinds 2020 – als burgemeester in Den Haag woont –  daadwerkelijk op hoe internationaal de stad in velerlei opzichten is.

Twintigduizend

In zijn werkkamer in het stadhuis steekt hij meteen van wal: “Ik woon op Scheveningen, vlak bij de Franse school. Dus ik ben altijd omringd door Franse leerlingen. Dat vind ik een verrijking. Mijn persoonlijke droom is dat mensen niet alleen weten dat hier een prachtige, kilometerslange kust is, maar ook dat Den Haag internationaal van grote betekenis is.

Er werken heel veel mensen bij internationale organisaties: ruim twintigduizend. Zij dragen tien procent bij aan de Haagse economie. En dat zijn niet alleen de expats zoals veel mensen denken. Er zijn ook veel arbeidsmigranten die hier ramen lappen, lekkere taartjes bakken en pianolessen geven. In totaal kent Den Haag meer dan honderdduizend inwoners met een internationale achtergrond. Zij geven Den Haag kleur.”

Wat maakt Den Haag nou zo’n fijne stad voor dit internationale publiek? 

“Het begint met de relevantie in kennis, mensen, parlement, ambassades, ngo’s, the courts, OPCW, Eurojust, Europol. Dan heb je ook nog de voorzieningen: internationale scholen, winkels, duinen. En weet je hoe groen Den Haag is? Dat je hier prachtige jugendstil-architectuur hebt?

Bovendien is cultuur een enorme drager voor ‘feeling at home’. Je ziet ook dat er steeds meer rekening wordt gehouden met een internationaal publiek. Dat merk je aan eenvoudige dingen als meertalige websites en bewegwijzering. Het aanbod is enorm: het Mauritshuis, het Nederlands Dans Theater, Amare. Very international allemaal.

Megatrekpleister

Maar ook een event als Jazz in de Gracht. Daar hoorde ik ook heel veel verschillende talen om me heen. Natuurlijk zijn er andere steden met een rijk aanbod. Wat ik zelf leuk vind: alleen wíj hebben het Paleis Noordeinde. Alleen wíj hebben het Binnenhof. Dat is nu nog een bouwlocatie. Maar straks als het af is …” Met opgetogen stem: “Dan heb je een megatrekpleister. Een van de oudste parlementsgebouwen van Europa. Gewoon hier om de hoek.”

Merkt u dat Den Haag ook bekend is in het buitenland? 

“Laatst was ik in Oekraïne voor een werkbezoek. In een restaurant pakte een medewerker me bij de arm. Hij zei: ‘U bent toch de burgemeester van Den Haag? You have to bring Putin to court’ Dat geeft wel aan hoe belangrijk Den Haag is als internationale stad van vrede en recht. Daarom vieren we in 2024 de 125ste verjaardag van de Eerste Haagse Vredesconferentie. Een eeuw later is Den Haag het wereldwijde centrum voor vrede en recht. The Hague is een begrip, dat realiseer ik me steeds meer.”

Zoals in elke stad moeten nieuwkomers hun weg vinden. Hoe helpt de gemeente de kennismigrant of expat? 

“We liepen net langs The Hague International Centre dat hieronder in het stadhuis zit, een vraagbaak voor alle internationals. Zij geven advies over speciale voorzieningen die ze nodig hebben, zoals internationale scholen, meertalige kinderopvang, taallessen en een internationale huisarts. Via Volunteer The Hague moedigen we vrijwilligerswerk aan waarbij je geen Nederlands hoeft te spreken. Meer verbondenheid met de stad zorgt ervoor dat talent hier langer blijft.”

U stipte het net al aan: internationale organisaties spelen een betekenisvolle rol in de Haagse economie. Uit onderzoek blijkt dat de bijna vijfhonderd bedrijven in de internationale non-profitsector in Den Haag bijna 2,7 miljard euro opleveren. Maar uitbreiding is lastig, want het beschikbare kantooroppervlak is in Den Haag uitzonderlijk laag. Welke internationale bedrijven maken alsnog kans om zich hier te vestigen?

“Binnen ons internationale profiel richten we ons op drie economische sectoren: recht en beleid, veiligheid en impact. En om die laatste als eerste aan te stippen: Den Haag is een van de honderd steden in de EU die klimaatneutraal willen worden. Dan je trek vanzelfsprekend innovatieve bedrijven aan die zich richten op duurzame energie, zoals Air Products, die wereldleider is op het gebied van waterstof. Die hebben sinds 2023 hun hoofdkantoor aan de Wilhelmina van Pruisenweg zitten, vlak bij de Laan van NOI. We zijn ook in gesprek met diverse VN-instellingen die overwegen een kantoor in Den Haag te openen, omdat dit hun activiteiten ondersteunt en samenwerking bevordert.

Hoofdredacteur Annerieke Simeone in gesprek met burgemeester Jan van Zanen over de internationale impact van Den Haag.

Europol

UN OCHA, het coördinatiebureau voor humanitaire hulp van de VN, heeft al eerder een kantoor in Den Haag geopend. De oorlog in Oekraïne leidt tot de oprichting van nieuwe organisaties, zoals het Ukraine Damage Register en het ‘International Centre for the Prosecution of the Crime of Aggression against Ukraine’. Er wordt internationaal zelfs gesproken over de oprichting van een Oekraïne-tribunaal of een tribunaal tegen agressie.

Deze initiatieven passen volgens mij perfect bij Den Haag. Deze stad heeft bovenal een beleidsbepalende gemeenschap voor heel Nederland. Als je invloed in Nederland wilt hebben, is het handig om in deze stad te zijn. Ik was trouwens net bij Europol, dat 25 jaar bestaat. Ik heb daar een vlag gehesen. Ze hebben nu zeventienhonderd medewerkers, maar ik verwacht dat ze de komende jaren in aantal zullen verdubbelen.”

Hebben ze daar plek voor in het Statenkwartier? 

“Ja, tuut tuut. Niet zo snel, hè. Daar wordt aan gewerkt in de Haagse regio. Het is de wens van de EU. Ursula von der Leyen (voorzitter van de Europese Commissie, red.) heeft onlangs nog gezegd dat er meer capaciteit voor de internationale criminaliteit moet komen.”

Dat is ook een van de redenen waarom de Universiteit Leiden hier een nieuwe bachelor cybersecurity & cybercrime start.

“Dat lijkt mij een heel logische keuze. Wat mensen, ook de internationals, waarderen, is de verjonging van de stad: er komen steeds meer studenten. Laatst sprak ik achthonderd internationale studenten uit veertig landen toe. Je moet je voorstellen hoe dat de sfeer in de stad beïnvloedt.”

Toch is er wel enige onrust bij de Campus Den Haag van Universiteit Leiden. De politiek spoorde het hoger onderwijs jarenlang aan om meer internationale studenten binnen te halen. Nu Nederlandse studenten dreigen onder te sneeuwen, wil de overheid dat het aantal buitenlandse studenten afneemt. Twee nieuwe bacheloropleidingen bij Campus Den Haag worden nu bewust in het Nederlands gegeven. Wat vindt u van die ontwikkeling?

“Ik betreur het, maar dat zijn zaken die gebeuren in het parlement. De zaken gaan zoals ze gaan totdat de bevolking die al in een land woont – dat kunnen trouwens ook internationals zijn – zeggen: nu wordt het wel heel erg druk in de bioscoop.”

Tegelijkertijd vertellen de cijfers dat er behoefte is aan internationaal potentieel.

“Het is tegenwoordig niet altijd makkelijk om voldoende personeel te vinden. Veel innovatieve bedrijven zoeken daarom technisch talent in het buitenland, zoals IT’ers en ingenieurs. Grote bedrijven en internationale organisaties zijn zo wereldwijd georiënteerd dat veel van hun medewerkers al uit het buitenland komen.”

Van Zanen zet zijn bril af en wrijft in zijn ogen. “Niet alles kan altijd maar doorgaan. We hebben nu een grote verantwoordelijkheid voor de komende tien, vijftien jaar. Dat moet geleidelijk gaan, als je dat niet doet zal de wal het schip keren. Het is een golfbeweging.

We zitten nu in een tijd waar heel veel op de schop moet. Niet alleen fysiek, maar ook mentaal en qua verdeling van middelen. We moeten mentaal flexibel zijn. Ik snap dat er nu zorgen zijn over de toekomst, maar daar moeten we ons niet door laten verlammen. Niet alleen denken: het moet minder zus en het moet minder zo. Ontspan, en er is zo veel te genieten en koester wat je nu hebt in deze stad.”

Wat dan bijvoorbeeld? 

“Nou, ik vind het bijzonder leuk dat we hier zo veel interessante keukens hebben. Dat Den Haag sterk was in de Indonesische keuken wist ik al, maar er zijn hier zo veel Aziatische restaurants. En wat je nu ook ziet: Oekraïners die hun eigen restaurant of cocktailbar starten. Zo mooi.”

Expats die ik spreek, vinden het soms wel jammer dat er maar één Michelinster is in Den Haag.

“Dat begrijp ik wel. Zoals ik al zei, ik ben tevreden over het gevarieerde aanbod, maar een extra Michelinster zou welkom zijn. En kijk wat je hier hebt: het ROC Mondriaan, de hogere hotelschool. Het zou moeten lukken.”

Kan de gemeente daar een rol in spelen? 

“De gemeente kan alleen faciliteren. Tegelijkertijd kunnen we ruim baan geven aan ondernemerschap. Bereikbaar zijn, een beetje vlot vergunningen verlenen. En uitstralen dat we een betrouwbare overheid zijn. Ik kom zelf uit een ondernemersfamilie, dus ik weet: ondernemers kunnen alles aan. Geen zee is te hoog. Maar onverwachte wisselingen, daar houden ondernemers en investeerders niet van. Ik vind: je hoeft het niet eens te zijn met de gemeente, maar je moet wel weten wat ze gaan doen.”

Naar welke restaurants gaat u eigenlijk? 

“Ik woon in Scheveningen, dus ik kom vaak op het strand. De Fat Mermaid vind ik leuk, maar ook Zarautz. En Hotel Des Indes, enig. Aan het Goudenregenplein drink ik weleens koffie bij Sun Sun Coffee. En weet je wat ook zo’n leuk tentje is? Die Koreaan in de Bagijnestraat.

Bedoelt u restaurant Seoul Garden? 

“Ja, die. De dochter van het ondernemersechtpaar heeft een leuk kookboek uitgebracht. Dat staat hier ergens op mijn kamer. Nou, ik zie het niet zo snel. Overigens, als je daar gaat eten, moet je de volgende dag wel je pak een beetje frisse lucht gunnen.”

Vanwege de barbecuegeuren en de knoflook zeker? 

“Ja, dat neem ik op de koop toe, want het eten is er heerlijk. En dat is nu precies het voordeel van een internationale stad: een overvloed aan wereldse smaken en ervaringen.”